درخت‌های پاپایا در باغ‌های عبدالغفور فرزادی حالا سال‌هاست برگ و باری گرفته و حسابی میوه می‌دهند. میوه‌های باغ‌های او، مشتری‌های فراوان بین‌المللی دارند. او ۶ پسر و یک دختر دارد و همه فرزندانش همکار او در کار کشاورزی هستند.

عبدالغفور فرزادی از نخستین تولیدکنندگان نهال گرمسیری و نیمه گرمسیری در کشور هم هست. او سال‌هاست به تولید نهال اشتغال دارد. وی با استفاده از باغ مادری و پرورش انواع ارقام میوه‌های گرمسیری، موفق به ثبت چندین رقم مناسب و سازگار با شرایط محیطی کشور با همکاری سازمان تحقیقات کشور هم شده است.

*

انواع نهال «انبه»، «گواوا»، «چیکو»، «جک فروت»، «موز»، «فالسا»، «بیل فروت»، «انجیر معابد»، «سه‌پستان»، «زردچوبه»، «شوگر اپل»، «سیتاپل»، «جم»، «گاروم‌ زنگی»، «پاپایا»، «توت آمریکایی»، «چریش»، «پالم»، «آناناس» و... بخشی از این نهال‌ها هستند. این تولیدکننده برتر کشور تاکنون ۶ رقم «کُنار» پیوندی به ثبت رسانده و دارای نخستین باغ مادری انبه کشور با ۲۲ رقم انبه مختلف هم است.

فرزادی در شهرهای «راسک»، «چابهار»، «پیشین» و «نگور» باغ کشاورزی دارد. او همراه خانواده خود مشغول تولید نهال و انواع میوه‌های گرمسیری است. در میان باغ‌های او، پاپایا دیدنی‌تر از دیگر باغ‌هاست.

مسافری از هند و پاکستان

عبدالغفور فرزادی چندین سال است که بذر میوه‌های گرمسیری را از کشورهای همسایه مانند هند و پاکستان به ایران می‌آورد و پس از کشت و پرورش آن‌ها تا رساندنشان به نهال، به کشاورزی که طالب نهال‌ها هستند می‌فروشد، البته او کشاورزی هم کرده و به‌خوبی با مراحل کاشت و برداشت خربزه درختی آشنایی دارد.

فرزادی می‌گوید: «بذر این میوه گرانبها از هند و پاکستان وارد ایران می‌شود؛ هرچند خاستگاه اصلی میوه پاپایا کشور مکزیک و آمریکای مرکزی است».

می‌گویند کریستف کلمب وقتی برای نخستین بار خربزه‌های درختی را دید، آن را «میوه فرشتگان» نامید. میوه فرشتگان حالا به لطف زحمات عبدالغفور فرزادی در جنوب شرق ایران، پا گرفته است.

عبدالغفور فرزادی تأکید می‌کند: «باید خیلی مراقب باشیم که بذر با کیفیت بخریم وگرنه کیفیت محصولمان پایین می‌آید و آن وقت است که محصول ارزش صادرات ندارد، در حالی که پاپایا جزو میوه‌هایی است که اگر مرغوب باشد، می‌توانیم آن را به کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان نیز صادر کنیم».

باغدار نمونه سیستان و بلوچستان تأکید می‌کند: «این میوه می‌تواند ارزآور باشد، به جای اینکه برای مثال مانند موز وارداتی به ایران ارزبر باشد، اگرچه درصورتی‌که زیرساخت‌ها و حمایت‌های لازم وجود داشته باشد همین موز سیستان و بلوچستان نیز می‌تواند کشور را از وارد کردن آن بی‌نیاز کند».

می‌گوید: «خربزه درختی میوه‌ای است که نهالش یک سال عمر می‌کند. البته می‌شود آن را تا دو سال هم نگهداری کرد اما کیفیت میوه‌اش فقط هنگامی ارزش دارد که برداشت همان سال ابتدایی باشد چرا که اگر بخواهید در سال دوم هم از درخت پاپایا میوه برداشت کنید، محصولتان نه ارزش صادرات دارد و نه حتی ارزش خوردن».

از آمازون تا کشمیر

باغ‌های پاپایای آقای فرزادی در شهرهای «راسک»، «چابهار»، «پیشین» و «نگور» پراکنده‌اند؛ مناطقی که می‌توان از آن‌ها به عنوان هندوستان ایران یاد کرد. با وجود این، این میوه بیشتر در منطقه «سرباز» که آب و هوای نسبتاً خنکی نسبت به سایر شهرستان‌های سیستان و بلوچستان دارد کشت می‌شود. سرباز خودش هم چندتایی لقب دارد. این منطقه به «آمازون بلوچستان» معروف است. برخی هم به دلیل سرسبزی زیادش از آن به عنوان «کشمیر بلوچستان» به یاد می‌کنند.

در همه این گستره وسیع، پاپایا، همراه با دیگر میوه‌های گرمسیری کشت می‌شود؛ میوه‌ای که به غیر از اهداف دارویی و درمانی، فواید تغذیه‌ای متعددی هم دارد؛ در ضمن میوه پاپایا برای همه افراد سالم مفید است، اما برای افراد مسن به دلیل فواید شگفت‌انگیزش در سلامتی، فوق‌العاده است.

پاپایای رسیده از نظر طعم، بسیار شیرین است و می‌توان آن را به صورت خام مصرف کرد؛ همچنین پزشکان و متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند به دلیل مقدار بالای اسید پانتوتنیک، فولات، فلاونوئیدها و کاروتنها، فیبر و ویتامین آ، سی و ای به رژیم غذایی افراد مسن افزوده شود. وسط پاپایا، پر است از دانه‌های ریز سیاه‌رنگ آن.

رسیدن در 11 ماه

فرزادی در ادامه توضیح می‌دهد که چگونه از بذرها، به میوه‌های پاپایا می‌رسد.

«نهال‌های این درخت در کمتر از ۵۰روز آماده انتقال به زمین اصلی می‌شوند. ما بذر آن را در قطعه زمینی به عمق ۵۰سانتیمتر و عرض یک متر می‌کاریم و سه چهارم خاک و بقیه را کمپوست، خاک برگ و غیره می‌ریزیم که نهال نیز تا ۲۰ سانتیمتری رشد می‌کند، آن موقع است که آماده انتقال به زمین اصلی خواهد بود».

وی می‌افزاید: «پس از کشت، خربزه درختی سه ماهه به گل می‌رسد و درخت ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتری‌اش به گل می‌نشیند، در ادامه نیز میوه آن 11ماه که از کاشتش گذشت، رسیده و قابل برداشت می‌شود. در صورت خوب بودن نوع بذر، کیفیت پاپایای بدست آمده مانند همان پاپایاهای خارجی می‌شود. اکنون نیز همه بازارهای ایران و بازارهای حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان از خربزه درختی‌های بی‌نظیر شهرستان سرباز بهره‌مند هستند» و این بهره‌مندی تا آنجاست که شهر «سرباز» می‌تواند به عنوان شهر «پاپایا» یا همان خربزه درختی معرفی شود.

هر درخت هزار کیلو میوه

فرزادی درباره آبدهی به این محصول نیز این‌گونه توضیح می‌دهد: «خربزه درختی خوشبختانه آب‌بر نیست و همین ویژگی‌اش سبب شده بتوانیم در بلوچستان آن را بکاریم. دو هفته یک بار به درخت خربزه درختی آب می‌دهیم. در آبیاری نیز باید مراقب باشیم آب به تنه برخورد نکند چرا که برخی به جای آبیاری قطره‌ای به صورت غرقابی آن را آبیاری می‌کنند و در این صورت خیلی باید مراقب تنه درخت باشیم که به آن آب نخورد».

این کشاورز با اشاره به اینکه خربزه درختی زمان میوه‌دهی به آب بیشتری نیاز دارد، می‌افزاید: «گاه هوای گرم سبب می‌شود به آن آب بیشتری بدهیم که درنهایت هفته‌ای یک‌بار باید به آن آب داد و در مواردی که هوا بهتر است همان آبیاری دو هفته یک‌بار کفایت می‌کند.

همین آبیاری کم سبب شده کشت این میوه برای استان کم آب سیستان و بلوچستان به‌صرفه باشد».

هر درخت پاپایا که در تمام فصول سال دارای گل و میوه است، سالانه هزار کیلوگرم محصول تولید می‌کند. درخت‌های پاپایا به سرعت رشد می‌کنند و ارتفاع می‌گیرند.

فرزادی می‌گوید: «همین هم یکی از مشکلات کشت پاپایاست. با توجه به ارتفاع این درخت، باید با استفاده از چوب‌های بلند و یا تکان دادن میوه‌ها را برداشت کرد؛ کاری که در صورت بی‌دقتی، می‌تواند به میوه آسیب بزند. میوه رسیده پاپایا دارای پوستی نازک است و نگهداری و حمل و نقل آن نیاز به دقت فراوان دارد».

گلخانه‌ای هم کشت می‌شود اما...

سطح زیر کشت پاپایا 37 هکتار در فضای باز، عمدتاً در همین هندوستان ایران است؛ البته این محصول در فضای گلخانه‌ای در استان‌های تهران، یزد و فارس نیز در حال کشت است.

عبدالغفور فرزادی می‌گوید: «درست است که یکی از بهترین روش‌ها برای کشت این میوه همین شیوه گلخانه‌ای است چرا که در این حالت، کشاورز و باغدار کمترین ضرر را خواهد دید و بهترین پاپایای صادراتی نیز به‌راحتی تحویل مشتریان می‌دهد اما به هر حال کشت یک میوه در زمین، آن هم زمین‌های مرغوب هندوستان ایران، محصولی با کیفیت بالا تولید می‌کند که قابل مقایسه با محصولات گلخانه‌ای نیست».

باغدار نمونه سیستان و بلوچستان امیدوار است روزی بتواند محصولات باغ‌هایش را با قیمت‌های مناسب به همه بازارهای میوه ایران برساند تا همه هموطنانش، طعم میوه‌های گرمسیری سیستان و بلوچستان را چشیده باشند.

خبرنگار: سید خلیل موسوی‌نیا
عکاس: ابوالفضل محمدی